ЎЎЎ 3. Ядзьвіга Бяганская. Мая Галгота. Старонкі перажытага. Сш. 3. Койданава. "Кальвіна". 2022.

 

 

                                                                  БІБЛІЯГРАФІЯ

    Творы:

    Далёка на Поўначы. Аповесць. Мінск. 1954. 108 с.

*    Тавиль прийшов у школу. Переклав з білоруської Ф. Маківчук. // Барвінок. № 10. Жовтень. Київ. 1955. С. 2-4.

*    Тавыль пришёл в школу. Перевёл с белорусского Р. Скоморовский. // Барвинок. № 10. Октябрь. Киев. 1955. С. 2-4.

    Далеко на Севере. Повесть. Магадан. 1955. 60 с.

    Жэнеў галубок. Апавяданні. Мінск. 1958. 79 с.

    Сустрэча з морам. Аповесць. Мінск. 1962. 94 с.

    Зосіна зорачка. Апавяданні. Мінск. 1965. 29 с.

*    Памяць сэрца. // Пра час і пра сябе Аўтабіяграфіі беларускіх пісьменнікаў. Складанне і падрыхтоўка тэкстаў Янкі Казекі. Мінск. 1966. С. 58-62.

*    Кожны марыць стаць Калумбам. Аповесці і апавяданні. Мінск. 1968. 255 с.

*    Памятнае падарожжа. Апавяданне. // Бярозка. № 4. Мінск. 1969. С. 2-3.

*    Ліки для Леніна. Переклав з білоруської О. Федосенко. // Барвінок. № 1. Січень. Київ. 1970. С. 6-8.

*    Лекарство для Ленина. Перевела с белорусского Т. Стах. // Барвинок. № 1. Январь. Киев. 1970. С. 6-8.

    Над ракой Шушай. Апавяданні. Мінск. 1977. 48 с.

*    Ленини эмтээри. В. Николаев тылбааһа. // Бэлэм Буол. Якутскай. № 7. Тохсунньу 22 к. 1978 с. С. 4.

*    Нечаканая сустрэча. Аповесці і апавяданні. Мінск. 1978. 252 с.

    Зосіна зорачка. Мінск. 1980. 32 с.

    Сланечнікі. Апавяданні. Мінск. 1980. 40 с.

    Ля самага сіняга мора. Аповесці, апавяданні. Мінск. 1982. 302 с.

    Над рекой Шушей. Рассказы. Минск. 1985. 48 с.

    Сонцу і ветру насустрач. Аповесці і апавяданні. Мінск. 1988. 267 с.

*    Столькі зведаўшы і перажыўшы... Роздум перад юбілеем. // Літаратура і Мастацтва. Мінск. № 9. 26 лютага 1988. С. 6-7.

*    Вечны смутак і боль. З Калымскага сшытка (1938-1948 гг.). // Літаратура і Мастацтва. Мінск. № 24. 15 чэрвеня 1990. С. 13.

*    “Над Калымой ні воблачка, ні хмаркі...” // Літаратура і Мастацтва. Мінск. № 14. 4 красавіка 1997. С. 14-15.

*    Моя Голгофа (страницы пережитого). Койданова-Амма. 1997. 24 с.

*    Моя Голгофа. Страницы пережитого. Койданава. 2013. 31 л.

*    Песні мае – гэта птушкі крылатыя. // Наша вера. № 1. Мінск. 2018. С. 54-55.

    Пераклады:

    Лявіцкая К.  Маліна. Пер. з рас. мовы Я. Бяганская. Менск. 1931. 35 c.

    Вайсенберг Л.  Аповесьць пра нафту. Пер. з рас. мовы Я. Бяганская. Менск. 1932. 124 с.

    Ясенскі Б.  Палю Парыж. Аповесць. Пер. з пол. Я. Бяганская. Менск. 1932. 190 с.

    Перэльман Я. І.  Цікавыя задачы. Пер. з рас. Я. Бяганская, М. Каравайчык. Менск. 1932. 99 с.

    Героіка будняў. Нарысы аб людзях сацыялістычных палёў. Пер. з рас. Я. Бяганская, М. Каравайчык. Менск. 1933. 136 с.

    Цыялкоўскі К. Э.  На месяцы. Фантастычная аповесць. Пер. Я. Бяганская. Мінск. 1958. 80 с.

    Калініна Н. Д.  Дзіўныя каменні. Пер. Я. Бяганская. Мінск. 1959. 50 c.

    Крно М.  Я вярнуся жывы. Пер. са славацкай мовы Я. Бяганская. Мінск. 1960. 260 с.

    Туркменскія народныя казкі. Пер. Я. Бяганскай. Мінск. 1960. 118 с.

    Мінач У.  Жывыя і мёртвыя. Раман. Пер. са славацкай мовы Я. Бяганская, А. Мажэйка. Мінск. 1961. 318 с.

    Мушынская-Гофман Г.  Вера і яе таварышы. Аповесць. Пер. Я. Бяганскай. Мінск. 1965. 160 с.

    Корчак Я.  Кароль Мацюсь Першы. Пер. з пол. Я. Бяганская. Мінск. 1970. 271 с.

    Бахлярова Г.  Дом пад каштанамі. Пер. з пол. Я. Бяганская. Мінск. 1972. 79 с.

    Багдай А.  Прыгоды малога пінгвіна Пік-Пока. Пер. з пол. Я. Бяганская. Мінск. 1973. 64 с.

    Ажэшка Э.  Выбранае. Пер. з пол. Я. Бяганская, Я. Брыль. Мінск. 1975. 368 с.

    Бянькоўская Д.  Самая доўгая ноч. Пер. з пол. Я. Бяганская. Мінск. 1976. 96 с.

    Паўшар-Кляноўская Г.  Нявыдуманыя гісторыі. Маленькія аповесці пра вялікіх вучоных, вынаходнікаў, падарожнікаў і мастакоў. Пер. з польскай мовы Я. Бяганская. Мінск. 1976. 269 с.

    Ярункова К.  Брат маўклівага ваўка. Аповесць. Пер. са славац. Я. Бяганская. Мінск. 1976. 192 с.

    Ажагоўская Г.  Хлопчык шыварат-навыварат. Аповесці. Пер. з пол. Я. Бяганская, І. Росіна. Мінск. 1978. 192 с.

    Грушоўскі Я.  Яношак. Аповесьць. Пер. са славац. Я. Бяганская. Мінск. 1980. 399 с.

    Корчак Я.  Кароль Мацюсь першы. Кароль Мацюсь на бязлюдным востраве. Аповесці-казкі. Пер. з пол. Я. Бяганская, У. Васілевіч. Мінск. 1998. 460 с.

    Ажэшка Э.  Хам. Аповесць. Пер. з польскай мовы Я. Бяганская. Мінск. 2007. 206 с.

    Ажэшка Э.  Хам. Аповесць. Пер. з польскай мовы Я. Бяганская. Мінск. 2009. 206 с.

    Літаратура:

*    Иванова Г.  Жене Галкину не понравилась книжка. // Магаданская правда. Магадан. № 203. 27 августа 1955. С. 2.

*    Беганская Ядвига Иосифовна. // Союз Писателей СССР. Справочник на 1959 год. Москва. 1959. С. 74-75. 

*    Ядвіга Бяганская. // Пісьменнікі Савецкай Беларусі. Кароткі біяграфічны даведнік. Мінск. 1959. С. 92-93.

*    Беганская Ядвига Иосифовна (прозаик). // Союз Писателей СССР. Справочник. Составлен по данным на 1 января 1961 года. Москва. 1961. С. 71.

*    Беганская Ядвига Иосифовна. // Советские детские писатели. Биобиблиографический словарь (1917-1957). Сост.  А. М. Витман и Л. Г. Оськина. Москва. 1961. С. 36.

*    Беганская Ядвига Иосифовна (прозаик). // Союз Писателей СССР. Справочник. Составлен по данным на 1 декабря 1963 года. Москва. 1964. С. 80.

*    Беганская Ядвига Иосифовна (прозаик). // Союз Писателей СССР. Справочник. Составлен по данным на 1 ноября 1965 года. Москва. 1966. С. 68. 

*    Юбілей Ядвіги Бяганскай. // Літаратура і Мастацтва. Мінск. № 17. 27 лютага 1968. С. 3.

*    Агняцвет Э. Слова пра сяброўку. // Літаратура і Мастацтва. Мінск. № 17. 27 лютага 1968. С. 3.

*    Ядвіга Бяганская. // Пісьменнікі Савецкай Беларусі. Кароткі біяграфічны даведнік. Мінск. 1970. С. 53.

*    Бяганская Ядвіга Іосіфаўна. // Беларуская савецкая энцыклапедыя. Т. ІІ. Мінск. 1970. С. 509.

*    Беганская Ядвига Иосифовна (прозаик, переводчик). // Союз Писателей СССР. Справочник. Составлен по данным на 1 марта 1976 года. Москва. 1976. С. 80.

*    Беганская Ядвига Иосифовна (прозаик, переводчик). // Ордена Ленина Союз Писателей СССР. Справочник Союза Писателей СССР. Составлен по данным на 1 июня 1980 года. Москва. 1981. С. 86. 

*    Ядвіга Бяганская. // Пісьменнікі Савецкай Беларусі. Кароткі даведнік. Мінск. 1981. С. 51.

*    Бяганская Ядвіга Іосіфаўна. // Беларуская ССР. Кароткая энцыклапедыя. Т. 5. Біяграфічны даведнік. Мінск. 1981. С. 102.

*    Беганская Ядвига Иосифовна. // Белорусская ССР. Краткая энциклопедия. Т. 5. Биографический справочник. Минск. 1982. С. 47.

*    Барсток М. М.  Бяганская Ядвіга Іосіфаўна. // Энцыклапедыя Літаратуры і Мастацтва Беларусі. Мінск. 1984. С. 538. 

*    Беганская Ядвига Иосифовна (прозаик, переводчик). // Союз писателей СССР. Справочник Союза Писателей СССР. Составлен по данным на 1 июня 1985 года. Составители В. А. Астахова, А. И. Любецкая, Л. И. Цветкова. Москва. 1986. С. 80.

*    Саламевіч І. У.  Бяганская Ядвіга Іосіфаўна. // Янка Купала. Энцыклапедычны даведнік. Мінск. 1986. С. 100.

*    Дробкин В.  “Обвиняется в шпионаже”. // Парус. № 11. Минск. 1989. С. 44-47.

*    Беганская Ядвига Иосифовна (р. в 1908 г.). [Творчество репрессированных литераторов.] // Магадан. Рекомендательный указатель литературы. Магадан. 1990. С. 222.

*    Савік Л. С.  Бяганская Ядвіга. // Беларускія пісьменнікі. Біябібліяграфічны слоўнік у 6 тамах.Т. 41 Мінск. 1992. С. 448-449.

*    Барташэвіч М. П.  Бяганская Ядвіга. Бібліяграфія. // Беларускія пісьменнікі. Біябібліяграфічны слоўнік у 6 тамах.Т. 4. Мінск. 1992. С. 449-500.

*    Ядвіга Бяганская. // Беларускія пісьменнікі (1917-1990). Даведнік. Мінск. 1994. С. 79-80.

*    Бяганская Ядвіга Іосіфаўна. // Беларуская энцыклапедыя ў 18 тамах. Т. 3. Мінск. 1996. С. 391.

*    Канапелька А.  Ядвіга Бяганская. // Літаратура і Мастацтва. Мінск. № 14. 4 красавіка 1997. С. 14.

*    Садоўская Л.  “Пра тых, аб кім душа сумуе...” // Книга и мы. Минск. № 11. 20-26 марта 1998. С. 3.

*    Васілевіч А.  Ядвіга Бяганская. // Голас Радзімы. Мінск. № 25. 25 чэрвеня 1998. С. 7.

    Шулубина Светлана Александровна. Система Севвостлага. 1932-1957 гг. Диссертация на соискание ученой степени кандидата исторических наук. Специальность - 07.00.02. «Отечественная история». Научный руководитель: Доктор исторических наук, профессор Черняк Э. И. Северный международный университет в г. Магадане. На правах рукописи. Магадан. 2002. 234 с.

*    Шулубина Светлана Александровна. Система Севвостлага. 1932-1957 гг.  Специальность - 07.00.02. «Отечественная история». Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата исторических наук.Томск. 2003. С. 15.

*    На прощание с Ядвігой Беганской. // Василий Малагуша.  Сага о вечной мерзлоте. Минск. 2003. С. 73-75.

*    Бяганская Ядвіга Іосіфаўна. // Маракоў Л.  Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. 1794-1991. Энцыклапедычны даведнік у 3 тамах. Т. 1. Мінск. 2003. С. 181-182.

*    Бяганская Ядвіга Іосіфаўна. // Маракоў Л. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі 1794-1991. Энцыклапедычны даведнік у 3 тамах. Том 3. Кнiга 2. Дадатак. Мінск. 2005. С. 527.

*    Карпава Л.  “Я да канца свайго жыцця буду верыць...” Жыццё і творчасць Ядвігі Бяганскай. // Роднае слова. № 6. Мінск. 2007. С. 103.

*    Жыбуль В.  Рэдкі здымак Ядвігі Бяганскай. // Роднае слова. № 4. Мінск. 2008. С. 103.

*    Карпава Л.  Як вясновы прамень. // Літаратура і Мастацтва. Мінск. № 24. 13 чэрвеня 2008. С. 14.

*    Широков А. И.  Государственная политика на Северо-Востоке России в 1920-1950-х гг. Опыт и уроки истории. Томск. 2009. С. 69.

    Райзман Д.  У истоков Союза писателей Колымы. // Магаданская правда. Магадан. 21 мая 2010. С. 18.

    Мифтахутдинова Н.  «Северные звезды»: писатели-юбиляры 2013 года. // Вечерний Магадан. Магадан. № 1. 2 января 2014. С. 36.

*    Вучэбна-метадычны комплекс па вучэбнай дысцыпліне для спецыяльнасці Краязнаўчае крыніцазнаўства 1-23 01 11 – Бібліятэказнаўства і бібліяграфія (па напрамках). Склала Валянціна Іванаўна Саітава, кандыдат педагагічных навук, прафесар. Мінск. 2015. С. 38.

*    Ядвіга Бяганская 1908-1992. // Бліскавіцы. Анталогія беларускай жаночай паэзіі міжваеннага перыяду. Мінск. 2017. С. 136-137.

*    Бяганская Ядвіга Іосіфаўна. // Янка Купала. Энцыклапедыя. Т. 1. Мінск. 1217. С. 150.

*    Жыбуль В.  “Сэрца Requiem спявае...” невядомыя вершы Ядвігі Бяганскай. // Наша вера. № 1. Мінск. 2018. С. 50-53.

    Вікторыя Пятрушкіна,

    Койданава

 

                                                         Критика и библиография

                                      ЖЕНЕ ГАЛКИНУ НЕ ПОНРАВИЛАСЬ КНИЖКА

    Внимание школьницы Люды Кузьминой и ее друзей, постоянных читателей детской библиотеки, привлекла книга с занимательной обложкой. Среди нагроможденных льдов расположилось семейство белых медведей. В небе полыхает северное сияние. Видно, не узнает медведица своего дома. Встревоженная рокотом самолета и показавшимся вдали могучим океанским пароходом, она пугливо загораживает своего детеныша...

    — Наверное, о Севере? — заинтересовались ребята.

    Книга почти так и называлась: «Далеко на Севере». Выпущена она Магаданским областным издательством.

    Ребята прочли книгу и написали о ней свои отзывы. Мы приводим их ниже, как первые отклики тех, кому посвящает автор книги Ядвига Беганская свое произведение.

    «В книге рассказывается о том, как мальчик Слава прилетел на Чукотку к папе, — пишет Люда. — Отец Славы — хирург. Мальчик стал учиться в поселковой школе. Интересно написано про охоту, июльские снежки, шамана и чудесную трубку. В конце книги Слава едет снова з Москву».

    Таков незатейливый сюжет книги Ядвиги Беганской, точно понятый и переданный юной читательницей.

    «Далеко на Севере» — первый литературный труд Беганской. Герои ее произведения — Слава, Тынэлькут, Мара, Эльхына, Витя Андреев, Галя и другие младшие школьники — близки, хорошо знакомы автору-учительнице.

    В произведении с самого начала намечаются две темы: природа Дельного Севера и жизнь юных северян. Разрешены эти темы далеко не одинаково.

    Свой рассказ о Севере автор начинает с «порога севера» — Магадана. Беганская находит хорошие слова и свежие краски, рисующие северную романтику. Дети с интересом читают первые главы о новогодней фанерной елке, о воде, которая не выливается из мешка и корзины, о суровом ветре «южаке» и многом другом.

    По композиции книга представляет собой своеобразный литературный календарь. Действие начинается в январские дни. Главы «Северное сияние», «Южак» и другие — это февраль. Дальше идет глава «Апрель».

    «Вокруг нас снега, льды. Но уже пахнет весной, и пригревает солнышко».

    О многих событиях жизни мальчика Славы рассказывает автор.

    Бодрый тон, меткие, выразительные названия глав не изменяют автору везде, где он рассказывает о природе. Беганская, не впадая в крайности, в меру увлекается экзотикой, правдиво показывает трудности, с которыми встречаются люди на «краю света». Она живописно рисует скупую красоту Севера. И только в главе «Северное сияние» не дается верного представления о суровом и величественном явлении природы.

    Как же разрешена вторая тема? Проследим, как живут герои книги — Слава и его друзья в далеком северном поселке.

    В главе, где Слава знакомится с чукотским мальчиком Тынэлькутом, новый друг говорит ему:

    «Приходи в школу! Будем дружить с тобой. У нас тут очень интересно!» Автор заставил героя сказать неправду. Нет интересных дел у ребят в книге Беганской. Они только чуть намечены, но не сделаны. Собрали школьники хороший гербарий. «Вот увидите сами», — обещают они учительнице. Не это так и остается фразой. О собранных на Чукотке растениях и о том, как пригодились они ребятам на уроке, не сказано ничего.

    «Помогаем на строительстве домов родного стойбища Тынэлькут», — сообщают Славе новые друзья. Интересно было бы узнать об этом подробнее. Дети у Беганской не играют, а только собираются играть. Образы их схематичны и невыразительны. В главе, где Слава рассказывает о школе, много раз называются имена детей — Аси, Толи, Гали, Анкат, но дети в книге получились неживыми, они бездействуют и даже не говорят, а лишь «кивают», «хмурятся», «соглашаются».

    Герой книги — Слава, от лица которого ведется рассказ, кажется введен лишь для того, чтобы представлять одну за другой северные картинки. О себе, своих товарищах, веселых играх, горестях и радостях школьных дел рассказчик вспоминает между прочим.

    В книгах для детей взрослым зачастую отводится роль резонерствующих наставников. То же самое сделала и автор книги «Далеко на Севере». Отец Славы, по словам самого автора, «целыми днями пропадает в больнице». Может быть, потому на протяжении всей книги ему не довелось поговорить с сыном. Не таким черствым, безразличным к сыну должен быть отец Славы.

    Мать разговаривает со Славой в исключительных случаях и обязательно в назидательном тоне.

    Беганекая избрала трудную форму повествования. Она ведет рассказ от лица десятилетнего мальчика. Такому возрасту свойственны непосредственность, своеобразное остроумие. А этого как раз и нет у Славы. Его язык явно сбивается на стиль взрослых.

    «Приземляется! — объявляю я, почувствовав уже знакомое мне за время нашего полота ощущение, когда весь будто отрываешься от пола и подаешься вверх». И уже совершенно не своими словами рассказывает Слава о северном сиянии.

    Беганская наделяет Славу не детской, а писательской наблюдательностью. «Мара так покраснел, что даже веснушки на его лице исчезли». И это говорит мальчик десяти лет! Большая вина в этом редактора книги П. Морозова, который не помог автору найти нужные и простые слова и заставить Славу говорить так, как говорят все наши дети.

    Очень непосредственно и верно определил основной недостаток книги юный магаданец Женя Галкин — ровесник героя книги. Он пишет в своем отзыве в библиотеку:

    «В книге мало написано про школу и про то, как учился Слава и его друзья, в какие игры играли».

    Нельзя не согласиться с этим. И если автор дорожит мнением своих юных читателей, она должна учесть замечания Жени Галкина.

    Г. Иванова.

    /Магаданская правда. Магадан. № 203. 27 августа 1955. С. 2./

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                   /Літаратура і Мастацтва. Мінск. 27 лютага 1968. С. 3./

 

 

                                                     ПРА ГЭТУЮ КНІГУ I ЯЕ АЎТАРА

    У тваіх руках новая кніга, юны чытач. Ты яшчэ не ведаеш, пра што ў ёй напісана, што за таямніцы пад яе вокладкай. Спачатку цябе зацікавіла назва «Кожны марыць стаць Калумбам». Ты ўжо ведаеш, хто такі Калумб, і адразу прыгадваеш, як табе хацелася быць падобным на адважнага мараплаўца, калі ты чытаў пра яго. Табе таксама не раз прыходзілі ў галаву думкі — зрабіць нешта адметнае, незвычайнае, каб здзівіць не толькі сваіх сяброў, але шмат каго з людзей. Мары на сваіх крылах высока ўздымалі цябе над зямлёй і пераносілі ў невядомыя краіны. Было такое? Прыгадай. Было, вядома.

    І гэта зусім натуральна. Кожны чалавек марыць. Кожны чалавек імкнецца ператварыць сваю мару ў жыццё.; Калі ж твая мара — добрая, вядома, — здзейсніцца, колькі радасці прынясе гэта і табе і людзям.

    Кніга, якую ты трымаеш цяпер, і расказвае пра імкненні, мары, жаданні юных. Гэта лепшае з напісанага пісьменніцай Ядвігай Бяганскай за два апошнія дзесяцігоддзі. Пачала яна свой творчы шлях у 1924 годзе вершам на смерць Уладзіміра Ільіча Леніна. Пазней перайшла на прозу.

    Нарадзілася Ядвіга Бяганская ў Верхняудзінску, цяперашнім Улан-Удэ, у сям’і рабочага. Там і прайшло яе дзяцінства. Шаснаццацігадовай дзяўчынкай, у 1924 годзе, яна разам з бацькамі пераехала ў вёску Лазіно на Барысаўшчыне. Тут была бацькава радзіма. Неўзабаве бацька паступіў працаваць на чыгунку ў Мінск, і сям’я пераязджае ў горад, дзе будучая пісьменніца канчае сярэднюю чыгуначную школу і ў 1927 годзе паступае ў Беларускі дзяржаўны універсітэт.

    Па сканчэнні педагагічнага факультэта яе прызначаюць выкладчыцай мовы і літаратуры ў 25-ю мінскую школу імя Чарвякова. Праца гэтая ёй вельмі падабалася. Вось як успамінае пісьменніца пра сваё настаўніцтва:

    «Усім сваім маладым сэрцам аддалася я педагагічнай дзейнасці. Большага шчасця, чым быць настаўніцай, я і не ўяўляла сабе». .

    Папрацавала настаўніцай Бяганская мала, хутка дарогі паклікалі яе ў вандраванне. Яна шмат дзе пабыла, многае пабачыла сваімі вачыма, сустракала ў жыцці і добрых і благіх людзей. А той, хто шмат пабачыў, хто шмат назіраў за чалавечымі характарамі, хто радаваўся людскому шчасцю, хто сэрцам перажываў людскія нягоды,— мае што сказаць іншым.

    Вярнуўшыся пасля вайны ў Беларусь, Ядвіга Бяганская шчыра аддаецца творчай рабоце. Працуючы ў рэдакцыі перадач для дзяцей і юнацтва Беларўскага радыёвяшчання, яна трымае цесную сувязь са школамі, мае магчымасць назіраць вучнёўскае жыццё. Усё часцей і часцей пачынаюць з’яўляцца на старонках часопісаў і газет яе асобныя творы, выходзяць кнігі. Пісьменніцу ўсё цікавіць: і якімі марамі жывуць вучні, і чаму ўзнікае дружба ў людзей, і адкуль бяруцца благія ўчынкі, і да чаго імкнуцца піянеры, і што цікавае за ваколіцамі школы, вёскі, горада.

    У гэтай кнізе табе, дарагі чытач, адкрыюцца шырокія прасторы нашай неабдымнай Радзімы. Разам са Славікам ты трапіш за Палярны круг, на Чукотку. Адкрыеш для сябе, як калісьці Калумб для чалавецтва адкрыў Амерыку, новую краіну з яе суровай своеасаблівай прыродай. Пазнаёмішся з добрым Славікавым сябрам Тынэлькутам. Седзячы дома за сталом, прамчышся разам са Славікам на санках ў сабачай запрэжцы ў госці да Тынэлькутавых бацькоў — чукчаў, людзей шчырых і сардэчных. Пабачыш хату з аленевых шкур — ярангу. Сходзіш на паляванне на пясцоў. Паназіраеш цудоўнае паўночнае ззянне. Парадуешся разам з жыхарамі Чукоткі першаму ўсходу яснага еонейка пасля доўгай палярнай ночы. Завітаеш у новыя школы, якія толькі пры савецкай уладзе з’явіліся ў гэтым краі. Даведаешся, як захоўваюць у звычайных мяшках прывезеную ваду ці малако. Ды ўсяго і не пералічыш, што раскрые табе аповесць «Далёка на Поўначы», чым зацікавіць і здзівіць кожная старонка яе.

    А ці не падумаў ты: «Як гэта, седзячы за сталом, прамчышся на санках»? Ды вельмі проста. Ты ж, відаць, прывучыў сябе чытаць мастацкую кніжку ўважліва, пераносіцца ў думках у тыя мясціны, якія апісвае аўтар, уяўляць перад сабой тых людзей, што дзейнічаюць у творы, перажываць іх радасць і гора. Калі не прывучыў яшчэ; то прывучай. Гэта вельмі патрэбна пры чытанні мастацкай літаратуры.

    Пазнаёміўшы цябе з далёкай Поўначчу, з узбярэжжам Усходне-Сібірскага мора, Ядвіга Бяганская запрашае на поўдзень, на сустрэчу з цёплым Чорным морам.

    У аповесці «Сустрэча з морам» цябе чакае новае знаёмства з прыродай, з новымі героямі. Там беларускі школьнік Паўлік з Салігорска адкрые для сябе шмат цікавага. Хлапчук ён не зайздросны і ахвотна падзеліцца тым незвычайным, што ўбачыў сам. Трэба адно пазнаёміцца з ім. А як? Ды зноў жа вельмі проста: прачытаць твор. Бо, чытаючы кнігу, мы слухаем аўтара, які знаёміць нас са сваімі любімымі і нелюбімымі героямі, паказвае іх добрыя і дрэнныя ўчынкі, хваліць ці ганіць іх за гэта.

    У канцы кнігі цябе чакаюць невялікія апавяданні. Пра што? Не буду расказваць. Ты ж, мусіць, марыш стаць Калумбам? Марыш, дык сам адкрывай для сябе чалавечыя характары. Ведай, што работа гэта прыемная, але не такая ўжо лёгкая, бо кожны чалавек мае шмат своеасаблівага, адметнага ад іншых.

    Алесь Пальчэўскі

    [С. 3-4.]