ЎЎЎ Іван Ласкоў. Ці ты думаў, Скарыне... Койданава. "Кальвіна". 2020.

                                        * * *

                          Ці ты думаў, Скарыне,

                          Прашчур наш знакаміты,

                          Мог ці не ты прадбачыць

                          Самлелай душой.

                          Што не толькі твой князь -

                          Што і люд паспаліты

                          Загаворыць аднойчы на мове чужой!

                          Памяняў на чужацкую

                                                                     матчыну мову,

                          Быццам світку сваю перашыў на

                                                                                        мундзір -

                          Той мундзір, што яго вынішчаў на

                                                                                         палову,

                          Бізуном катаваў, гнаў штыком у Сібір.

                          Праз стагоддзі гарэлыя, з дымам

                                                                                      і прыскам,

                          Праз цяжкую чыгунную гліну з жарствой

                          Чую я невымернае гора Францыска,

                          Чую, прашчур, я голас задыханы твой:

                           “Што вы робіце, людзі,

                          Што вы ўжо нарабілі!

                          Не сасніцца таго наймудрэйшай саве!

                          Вы не матчыну мову адну загубілі -

                          Загубілі, няшчасныя, самі сябе.

                          Не, яшчэ жывяце, жывяце вы нібыта,

                          Носіць вас сюд і туд.

                          Цешыць плоцкая сыць;

                          Мяса валіцца ў рот,

                          Льецца ў рот акавіта, -

                          Толькі мову надоўга вам не перажыць.

                          Мову кінулі вы ў балотную плесень,

                          Разышліся кругі па смярдзючай вадзе.

                          Разам з ёй захлынуліся тысячы песень, -

                          Іх ніхто і ніколі болей не завядзе.

                          Мову вы бы асенні бульбоўнік спалілі

                           [А ўвесну ён вас як яшчэ б ратаваў!],

                          З ёю кніг вы мільёны на вецер пусцілі -

                          І навошта я іх шчыраваў-друкаваў.

                          Мову, родную мову ў магіле згнаілі,

                          Толькі гэтая страшная праўда не ўся -

                          Разам з ёю вы глеем і пяском завалілі

                          Неўміручасць Францыска, ільва, Кастуся.

                          Так вы самі абсеклі свае карані -

                          Валіць ветрыкам з ног вас цяпер,

                                                                 недатумкі.

                          Скуль збавення чакацьмеце, скуль

                                                                                          паратунку?

                          Божа літасцівы, Беларусь барані!”

                          Не магу я дапяць, гэты голас прарочы

                          Па-сапраўднаму чуў ці прысніўся ён мне.

                          Толькі варта прыжмурыць пад раніцу

                                                                                                 вочы –

                          Бачу я несваё у сваёй старане.

                          Цішыня над палямі і ціш над гаямі,

                          Ні віхуры, ні буры, ні вайны, ні чумы;

                          Ды, як дрэвы з абсечанымі каранямі,

                          З крэктам падаем, падаем, падаем мы.

                          І ніхто нам хаўтурнай кашулі не шые,

                          Не збірае на нашы памінкі рублі.

                          Толькі цягнуцца, цягнуцца рукі чужыя

                          Да Чарнобылем сплямленай нашай

                                                                                            зямлі.

                          ...Не, вялікі Скарына, не ўсіх нас скарыла

                          Злая пуга праклёну, злое мора хлусні!

                          Той, якога імя тваё крыллем акрыла -

                          Ён ніколі не страціць свае карані.

    /Літаратура і мастацтва. № 8. Мінск. 22 лютага 1991. С. 12./

                                                                         ********

    У 1990 г. Іван Ласкоў прысутнічаў на 500-годзьдзі з часу нараджэньня Францішка Скарыны (здаецца тады ж таксама праходзіў зьезд пісьменьнікаў Беларусі) і вельмі ганарыўся тым што ў ягоным нататніку пакінуў аўтограф Станіслаў Стэнлі Скарына з Канады. Пад час знаходжаньня ў Маскве, у гатэлі і быў напісаны верш “Ці ты думаў, Скарыне”. У архіве пісьменьніка захаваўся пашкамутаны аркушык “у клетку” – чарнавік з праўкамі гэтага вершу, які быў прывезены з Якуцку і перададзены ў Беларускі дзяржаўны архіў-музей літаратуры і мастацтва.

    Затым верш “Ці ты думаў, Скарыне” надрукавала ў скарочаным выглядзе (да чарговага юбілею першадрукара) “Краязнаўчая газета”.(Мінск. № 33. Верасень. 2009. С. 3.).

    А. Б.

                                                                              [C. 169.]

    Але чытач па спасылцы прапанаванай “камэнтатаркай” не знойдзе там верша Івана Ласкова “Ці ты думаў, Скарыне”, бо яго там няма...

    А. Б.

    Іван Антонавіч Ласкоў нарадзіўся 19 чэрвеня 1941 года ў абласным горадзе Гомель Беларускай ССР ў сям’і рабочага. Бацька, Ласкавы Антон Іванавіч, украінец з Палтаўшчыны, які уцёк адтуль у 1933 годзе ў Гомель, ратуючыся ад галадамору, працаваў на гомельскай цукеркавай фабрыцы “Спартак”, у чэрвені 1941 году пайшоў на фронт і прапаў без зьвестак. Маці, Юлія Апанасаўна, якая нарадзілася ў былой Мінскай губэрні і да вайны працавала тэлеграфісткай у Гомелі, неўзабаве з маленькім дзіцем пераехала да сваякоў ў вёску Беразякі Краснапольскага раёну Магілёўскай вобласьці, дзе працавала у калгасе, памерла ў 1963 годзе. З Беразякоў, у якіх жыў да 1952 года, Ваня Ласкоў дасылаў свае допісы ў піянэрскія газэты, пачаў спрабаваць сябе ў паэзіі. З 1953 года Ласкоў выхоўваўся ў Магілёўскім спэцыяльным дзіцячым доме. Пасьля заканчэньня з залатым мэдалём сярэдняй школы, ён у 1958 годзе паступіў на хімічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэта, а ў 1966 годзе на аддзяленьне перакладу ў Літаратурны інстытут імя М. Горкага ў Маскве, які скончыў у 1971 годзе з чырвоным дыплёмам. Ад 1971 года па 1978 год працаваў у аддзеле лістоў, потым загадчыкам аддзела рабочай моладзі рэдакцыі газэты “Молодежь Якутии”, старшым рэдактарам аддзела масава-палітычнай літаратуры Якуцкага кніжнага выдавецтва (1972-1977). З 1977 году ён старшы літаратурны рэдактар часопіса “Полярная звезда”; у 1993 г. загадвае аддзелам крытыкі і навукі. Узнагароджаны Ганаровай Граматай Прэзыдыюму Вярхоўнага Савета ЯАССР. Сябра СП СССР з 1973 г. Памёр пры загадкавых абставінах 29 чэрвеня 1994 г. у прыгарадзе Якуцка.

    Юстына Ленская,

    Койданава